Yönetim Bilgi Sistemi [Ders Notu(Konu)]

[shade]

Bilgi Yönetimi, Yapay Zeka ve Yönetim Kararlarının Desteklenmesi
Bilgi sistemi projelerinin işletme için değerini anlayabilmek ve bu projeleri değerlendirebilmek

• Güçlü bir bilgi teknolojisi altyapısı, uzun dönemde işletme yaşamında önemli bir stratejik rol oynayabilir. En basit olarak, bilgi sistemleri işletmelerin ekonomik yaşamlarını sürdürebilmeleri için gereklidir.

• Bilgi sistemlerinin değerinin ve öneminin işletme tarafından anlaşılması, kullanılması açısından çok önemlidir. Bilgi sistemi projeleri, işletmelere kârlılık ve verimlilik açısından katkı sağladığı gibi aynı zamanda, müşterilere de düşük fiyatlı ve kaliteli ürün ve hizmetlerin sunulmasını da sağlamaktadır.

• Proje değerleme modelleri, uzun dönemli projelerden yatırım değerinin belirlenmesinde kullanılan bir çok teknikten birisidir. Proje değerleme, yeni kârlı, verimli yatırım projeleri araştırılmasını; bir yatırım önerisinin kabul edilmesinin etkilerini tahmin edebilmek için teknik ve pazarlamaya hatta yönetime ilişkin tüm etmenlerin incelenmesini; her yatırım önerisinin kâr sağlama potansiyelini belirlemek için ekonomik analiz yapılmasını içeren çok yönlü bir faaliyet olarak tanımlanabilir.

Bilgi sistemi sorunlarını ve uygulama sürecini tanımlayabilmek

• Bilgi sistemlerinin başarısızlığında rol oynayan temel sorun alanları şunlardır: tasarım, veri, maliyet ve işlemler.

• Sistemin gerçek tasarımı, temel işletme gereksinimlerini karşılamakta ya da işletme performansını geliştirmede başarısız olabilmektedir.

• Sistemdeki veri doğru ve tutarlı olmayabilir. Bazı kısımlardaki bilgi yanlış ya da belirsiz olabilir, ayrıca, işletme amaçlarına uygun düzenlenmemiş olabilir.

• Bazı sistemler tam yolunda işlemesine rağmen, bunların üretimle ilgili uygulamalarda kullanılması çok yüksek maliyetlere neden olabilir ya da sistem projelerinin tamamlanması çok maliyetli olabilir. Her iki durumda da, işletmeye sağlanan bilginin değerine karşılık fazla harcamalar geçerli neden olarak kabul edilmez.

• Sistem iyi çalışmayabilir. Bilgi işleme faaliyetinin yetersiz olması nedeniyle bilgi, zamanında ve etkin bir şekilde sağlanamayabilir. Sık sık yarıda kalan işler, tekrar faaliyetlerin artmasına ve bilginin yerine geç ya da hiç ulaşmamasına neden olabilir.

• Bilgi sistemi uygulama basamakları programlama, test etme, eğitim, dönüşüm ve dokümantasyondan oluşmaktadır.

Bilgi sistemi uygulama projelerine etki eden faktörleri açıklayabilmek

• Uygulama süreci genel olarak aşağıdaki faktörlerden etkilenir. Etkinin olumlu olması için yönetim uygulama sürecinde değişimi çok iyi analiz etmeli ve bu faktörleri göz önünde bulundurarak gerekli önlemleri almalıdır.

• Uygulama sürecinde kullanıcıların rolü
• Uygulama sürecinde yönetimin katkı düzeyi
• Uygulama projesinin risk ve güçlük düzeyi
• Uygulama sürecinde yönetim kalitesi

Bilgi sistemi uygulamalarında proje yönetim tekniklerini risk faktörlerini kavrayabilmek

• Büyük ölçekli projelerde, Kritik Yol Yöntemi, PERT, Gantt şemaları gibi proje yönetim tekniklerinden yararlanılabilir. Bu proje yönetim teknikleri yardımıyla darboğazlar belirlenerek proje bitiş süresini engellemeden gerekli önlemler alınabilir. Projenin maliyeti ve işlerin bitiş süreleri daha iyi kontrol edilerek, gerekli değişiklikler anında yapılabilir.

• Kritik Yol Yöntemi ve PERT, projelerin planlanması, çizelgelenmesi ve kontrolüne yardımcı olmak üzere tasarlanmış şebeke esaslı modellerdir. Bir proje her birinde zaman ve kaynak harcanan birbiriyle ilişkili faaliyetlerin bir araya getirilmesidir. Kritik Yol Yöntemi ve PERT’in amacı çizelgeleme faaliyetlerine analitik anlamlar kazandırmaktır.

• Bir projedeki tüm işler, işlerin öncelik sıraları ve tahmini tamamlanma süreleri bilindiği zaman bu proje ile ilgili çizelgeleme yapılabilir. Faaliyetler arası ilişkileri basit olan projeler için Gantt şemasının kullanımı uygun olmaktadır. Gantt şeması yatay zaman ekseni üzerinde her bir işin başlangıç ve bitiş sürelerini gösteren kalın çizgilerden oluşan bir şemadır. Bir işin başlangıç ve bitiş zamanı ya da programda olup olmadığı kolaylıkla görülebilmektedir.

[shade]

Dijital Girişimler
Dijitallik kavramını betimleyebilmek

• Fransızca Digital sözcüğünün karşılığı olarak dilimize geçen Dijital sözcüğünün Türkçe karşılığı Sayısal’dır. Redhouse dijital terimini on esaslı sayı sistemine ait olarak tanımlanmıştır.

• Dijitallik; on esaslı sayı sistemine ait sayıların makine diline çevrilerek, bilgisayar ve elektronik ortamda işlerin yürütülmesi ve kullanılması olarak tanımlanabilir.

Dijital şirketi tanımlayabilmek

• Endüstri toplumunda ortaya çıkan yeni koşullar, 1990’ların ortalarından günümüze işletmelerde bilgi teknolojisinin yoğun bir şekilde kullanılma gereksinimi, şirketlerin önemli bir bölümünün bilgi sistemlerini yeniden tasarlayarak teknolojiyle bütünleşmelerini zorunlu kılmıştır.

• Dijital şirket; işletmenin bütün müşterileri, satıcıları ve çalışanlarıyla olan önemli ilişkilerini baştan aşağı dijital ortamda sağlayan, şirket varlıklarını dijital yöntem ve araçlar aracılığıyla yöneten bir örgüttür.

Elektronik işletme (e-işletme) kavramını betimleyebilmek

• Dünyada teknoloji ve ticaret alanındaki değişimler, işletmelerin hem içinde hem de dışında yeni bir işletme modeli yaratmalarına neden olmuştur. Bu modele elektronik işletme (e-işletme) denilmektedir. Bu değişimin altında yatan teknoloji ve internettir. internet, çok sayıda işletmeyi tek bir ağ üzerinde bütünleştirerek, çok geniş elektronik pazarları yaratmıştır.

Elektronik ticaret (e-ticaret) kavramını tanımlayabilmek

• e-Ticaret; bireyler ve kurumların; açık ağ ortamında (internet) ya da sınırlı sayıda kullanıcı tarafından ulaşılabilen kapalı ağ ortamlarında (Intranet) yazı, ses ve görüntü şeklindeki sayısal bilgilerin işlenmesi, iletilmesi ve saklanması temeline dayanan ve bir değer yaratmayı amaçlayan ticari işlemlerinin tümünü ifade etmektedir.

Elektronik devlet (e-devlet) kavramını betimleyebilmek

• Elektronik devlet (e-devlet); temel olarak kamunun hizmet verdiği alanlarda bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılması yoluyla daha şeffaf, vatandaşa daha yakın, daha ucuz ve daha iyi çalışan bir idari yapıdır.

• Bu kavrama eşdeğer olarak Sanal Devlet kavramı da kullanılmaktadır.

Dijital girişim modellerinin yarattığı fırsatlar ve tehlikeleri sıralayabilmek

• Dijital girişim modellerinin uygulanması geleneksel iş yapma yöntemlerine göre bazı sakıncalarına karşı mukayese edilemeyecek kadar ciddi fırsatlar vardır. Bu fırsatlardan bazılarını şu şekilde gruplamak ve sıralamak mümkündür:
- işlem Maliyetlerinde Parasal Tasarruflar,
- Mal ve Hizmetlerin Tesliminde Zaman Tasarrufu,
- Satın Alma Sistemlerini Birleştirme,
- Sipariş işlemlerinde ve Bürokraside Azalama,
- Müşteriler ve Ortaklar Arasında Yakınlaşma,
- Büyük ve Küçük Tedarikçiler,
- Stok ve Envanter Sistemlerine Etkisi.

• Dijital girişimlerin sağladığı kolaylıklar nedeniyle hızla büyümekte, bu hızlı büyüme ve gelişme sonucunda bazı sorunların ortaya çıkması da kaçınılmaz olmaktadır. Halen işletmeler arası ticarette yaşanan sorunları şöyle sıralayabiliriz:

• internet eşitsizliği, güvenlik sorunları, yasal sorunlar, elektronik sözleşmelerle ilgili sorunlar, elektronik imza sorunu, şifreleme sorunu, aldatıcı reklam ve haksız rekabet sorunu, vergi sorunları, denetim sorunları, dil sorunları en önemli sorunlar arasında yer almaktadırlar.

[shade]

Telekomünikasyon ve Ağlar
Telekomünikasyon devriminin ne olduğunu ve günlük yaşantınıza etkilerini açıklayabilmek

• insanlar var oldukları zamanın başlangıcından beri birbirleriyle haberleşme ihtiyacı hissetmişlerdir

• Telgrafın, telefonun, ve daha sonra da telsiz iletişiminin keşfedilmesi, insanlar arasındaki haberleşmenin gelişmesinde büyük katkılar sağlamıştır.

• Radyo ve televizyon yayıncılığıyla başlayan iletişim teknolojileri, bu noktada telekomünikasyon adını alarak uydu hizmetlerine, cep telefonu (GSM) hizmetlerine ve bilgisayarlar arasındaki bilgilerin anında transfer edilebilmesi için bilgisayar ağı hizmetlerine dönüşmüştür.

• Telekomünikasyon iş yaşamında çok önemli bir yere gelmiştir; bu gelişme artan bir biçimde devam etmekte, yöneticileri telekomünikasyon ile ilgili birtakım temel kavramları bilmeye zorlamaktadır.

• Günümüzde yöneticiler, alternatif iletişim teknolojilerinin kapasitelerini, maliyetlerini ve kârlılık oranları ile bunların işletmelerin kârlılığına etkilerini bilme ihtiyacını duymaktadırlar.

• Dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi ülkemizde de telekomünikasyon hizmetleri bir tekel olarak verilmeye başlanmış, rekabetin hizmet kalitesini artıracağı düşünülerek yakın zamanlarda telekomünikasyon hizmeti veren kuruluşlar özelleştirilmeye başlanmıştır.

Telekomünikasyon kavramını betimleyebilmek

• Telekomünikasyon sözcük anlamı olarak; ses, metin, görüntü ya da hareketli görüntü gibi verilerin bir kanal üzerinden göreceli olarak uzun mesafelere iletilmesidir

• Telekomünikasyon sistemi içerisinde iletilmek istenen sinyaller temel olarak iki türlüdür: analog ve dijital.

• Modem, bilgisayarların telefon hatları ile veri iletmek için kullandıkları ve dijital-analog, analog-dijital dönüşüm yapan cihazdır.

• Bilginin sistemde bulunan bir aygıttan diğerine iletilirken geçtiği ortamlar; çift büklümlü kablolar, koaksiyel kablolar fiber optik kablolar, uydular ya da kablosuz iletişim ortamları gibi çok çeşitli olabilir.

Telekomünikasyon sisteminin bileşenlerini sıralayabilmek

• Telekomünikasyon sisteminin bileşenleri şu şekilde
sıralanabilir;
• bilgisayarlar
• bilgisayar ağı donanımları
• iletişim kanalları
• iletim işlemcileri
• telekomünikasyon yazılımları

Telekomünikasyon sisteminin fonksiyonlarını belirleyebilmek

Bir telekomünikasyon sistemi:
• Bilgiyi iletir.
• Gönderici ve alıcı arasında bir arayüz oluşturur.
• Bilginin en verimli en kısa yoldan hatasız olarak iletilmesini sağlar.
• Doğru bilginin doğru alıcıya iletilmesini sağlar.
• Bilgi üzerinde oluşabilecek hataların kontrol edilmesini ve gerekli ise düzeltilmesini sağlar.
• Bilginin iletim hızını ve biçimini düzenler ve
• Bilginin düzenli bir şekilde taşınmasını sağlar.

Telekomünikasyon fonksiyonlarını açıklayabilmek

• işletmelerin telekomünikasyon hizmetlerini kullanma biçimleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;
• elektronik posta
• sesli mesaj
• faks mesajları
• dijital bilgi servisleri
• telekonferans
• elektronik veri değişimi
• grup çalışması

[shade]

İnternet ve Yeni Bilgi Teknolojisi AltyapısıYeni bilgi teknolojilerinin neler olduğunu tanımlayarak bu teknolojilerin yaşantımıza etkilerini değerlendirebilmek

• Bilginin işlenmesi, bilginin onu kullananlar için, bilginin ilk olarak elde edildiği biçime göre çok daha değerli bir hale dönüştürülmesi sürecini anlatmak için kullanılmaktadır.

• Bilgi teknolojisi işletmelere işlerini yapma biçimlerinde verimlilik artışı yapabilmeleri için birtakım yeni araçlar sunmaktadır.

• Bu tür araçlar, teknoloji, işletmelerde daha yaygın olarak kullanılmaya başlandıkça ve işletmeler tarafından benimsendikçe, daha verimli olarak kullanılır hale gelecektir.

Bilgisayarların birbiriyle bağlanabilmesi için gereken teorik altyapıyı sağlayan modelleri tanımlayabilmek

• Yeni bilgi teknolojileri altyapısı, özellikle işletmenin dijital ortamda yer alan bilgileri diğer dijital ortamlara ve işletmenin diğer fonksiyonlarına ve bölümlerine kesintisiz olarak taşınabilmesini sağlayacak bir ortam sunabilirlerse, bu altyapı işletmelerin verimliliğini ve rekabet avantajını artırmada önemli bir etken olarak ortaya çıkmaktadır.

• Açık sistemler, farklı donanımlar ve hizmetlerin birlikte iş yapmasını sağlayarak bağlanabilirliği en üst düzeye getirmeye çalışır.

• Çalışmalar sırasında bilgisayar ağlarında bağlantının kurulabilmesi için iki temel teorik model geliştirilmiştir. Bunlar: TCP/IP (Transmission Control Protocol/ Internet Protocol-iletim Kontrolü Protokolü/Internet Protokolü Modeli) ve OSI (Open System Interconnection- Açık Sistemler Arası Bağlantı Modeli) modelleridir.

• TCP/IP modeli dört katmandan, OSI modeli yedi katmandan oluşmaktadır.

Internet’i tanımlayarak Internet’in işletmeler tarafından kullanım biçimlerini örnekleyebilmek

• Internet, dünyanın değişik yerlerindeki değişik niteliklere sahip bilgisayar ağlarının ortak bir protokolle birbiriyle bağlantılı hale getirilmesi şeklinde oluşan uluslararası bir ağdır.

• Web siteleri, web sunucuları üzerinde genel kullanıma açık, işletmelere ya da bireylere ait bilgileri barındıran alanlardır.

• Web üzerindeki bilgilerin multimedya özelliğine sahip olması söz konusu bilgilerin görüntülü, sesli ya da hareketli görüntülü olabilmesi özelliğidir.

• Elektronik posta ve sohbet tamamen kişisel iletişim kurulmasını sağlamaktadır.

• Haber grupları ortak ilgi alanlarına sahip olan bilgisayar kullanıcılarının bilgi ve görüş alışverişi yapmasını sağlamaktadır.

• Internet dünyanın her yerindeki kişi ve kuruluşlarla ucuz ve çok hızlı bağlantı kurma olanağı sağlamaktadır.

• Çalışanların iş yapma biçimleri de internet ile birlikte değişim geçirmiştir.

intranet ve extranet kavramları arasındaki farkı belirleyebilmek

• işletmelerin Internet ağ yapısı standartlarını ve web teknolojisini kendi özel bilgisayar ağlarını oluşturmak için kullanmalarına intranet uygulamaları adı verilmektedir.

• Internet ve onun işletmenin iç çevresinde uygulanması olan intranet işletmelere birçok açıdan rekabet avantajı sağlamaktadır. Internet işletmeyi dünya ile bütünleştirirken, intranet de işletmeyi iç çevreleriyle bütünleştirir.

• Extranet işletmenin intranetinin işletme dışındaki birtakım kullanıcıların erişimlerine yetki verilmesi suretiyle açılmasıdır.

• işletmeye ait intranetlerin ve extranetlerin güvenliğinin sağlanabilmesi için firewall adı verilen güvenlik yazılımları kullanılmaktadır.

Elektronik işletme ve elektronik ticaret kavramlarını tanımlayabilmek

• internet’in kullanımında bilgisayar iletişiminde meydana gelen hızlı gelişmelerle birlikte, giderek daha çok sayıdaki işletme elektronik iş yapma biçimlerine doğru yönelmektedir.

• Elektronik ticaret, bir işletmenin müşterileriyle ya da birlikte iş yaptığı tüm diğer işletmelerle Internet ortamında elektronik olarak iş yapmasıdır.

• Elektronik işletme, bir işletmede gerçekleşebilecek tüm işletme süreçlerinin bilgisayarlı ortama aktarılarak, işletme içi ve işletme dışı fonksiyonlar arasında gerçekleşmesi gereken iletişimlerin tamamının internet teknolojileri kullanarak gerçekleştirilmesidir.

• işletmelerin, hem kendi şirketleri içerisinde ve hem de ekonomide rol oynayan diğer tüm katılımcılar ile bilgisayar ağı yapısıyla bağlantılı oldukları ekonomiye, elektronik ekonomi denmektedir.

• Elektronik ticaret yapan ya da elektronik işletme olma yolunda adım atan işletmelere bu çabalarında kullanabilecekleri birtakım araçları sunan teknolojiler, elektronik işletme destek teknolojileridir.

Yeni bilgi teknolojinin işletmelere sağladığı fırsatlar ve tehditleri belirleyebilmek

• Günümüz işletmeleri, artık Internet aracılığıyla dünyanın her tarafına ulaşabilmekte ve kendileri için tamamen yeni bir pazar yeri yaratmakta, üretim kaynaklarını küresel boyutta temin etmektedirler.

• Yeni bilgi teknolojileri yeni yatırımların yapılmasını ve bir teknoloji yönetimini gerektirmektedir. Buna karşın, bunlar işlerin yapılma biçimine uyarlanabildiğinde işletmeye verimlilik artışı sağlanmaktadır.

• Bilgi teknolojileri, çalışanların kendilerinde doğal olarak var olan değişim direncini kırmalarını, bilgi ve becerilerinde yeni boyutlar kazanmalarını gerektirmektedir
 
Mesaj alıntısı:gökçen
Düzenleme:shade